A'dan Z'ye Tarama Yapmak

Merhaba,

Forumlarda taramayla ilgili bir çok problemle karşılaşıyorum. Ayrıca problemi olmadığını düşünen arkadaşlarımın da taramalarda bazı hatalar yaptığını görüyorum. Her ne kadar Autocad 2000’den sonra tarama komutunda büyük atılım yapmış olsa da hala tarama yapmakta güçlük çekenler ya da taramayı yeterli verimlilikte kullanamayanlar var. Bu yazımı, tarama yapmayı hiç bilmeyenlerden, iyi bilenlere kadar geniş bir kullanıcı yelpazesine yönelik hazırladım. Umarım yardımcı olabilirim. Bu yazıda eski usül tarama ve yeni AutoCAD sürümlerinde yer alan şerit menüden tarama birlikte anlatılmaya çalışılmıştır.


Bildiğiniz gibi tarama, hangi disiplinde olursa olsun, ait olduğu disiplinin çizim standartları gereği, çizimdeki istenen bölgelerin vurgulanması veya sunumu kuvvetlendirmek gibi sebeplerle yapılır. Tarama yaparken karşılaşılan sorunlar, tarama yapılacak alanın belirlenmesi, tarama ölçeğinin tayini ve çizimi yavaşlatması gibi başlıklardır. Bu yazımda sıfırdan tarama yapmaya başlayıp tüm bu saydığım başlıkları inceleyeceğiz.

Tarama komutuna çizim menüsünden, toolbardan ya da komut satırına ‘bh’ yazarak girebilirsiniz.


Şekil.1 HATCH Komutu şerit menüde "Draw" panelinde yer alır.

1.ADIM: Tarama yapacağınız bölgeyi belirleyin.Tarama yapacağınız bölgenin seçimi önemlidir. Örnek olarak aşağıdaki iki taramayı ele alalım.

Şekil.2/3 İç içe taranacak alan ve tek taranacak alan örnekleri

Her iki taramanın geometrisini ayrı ayrı incelediğimizde Şekil.2, bir alan içinde başka alanlar (yani adalar) içeriyor diğer şekil ise taranacak alanın içinde boşluklar bulundurmuyor. Bu da bize taranacak alanların yapısının zaman zaman farklı olabileceğini gösterir. Öncelikle basit olanı yani Şekil.3 deki alanın nasıl tarandığını görelim.

Tarama yapmak için komut satırından ‘bh’ yazdığınızda Şekil.4’deki tarama penceresi karşınıza çıkacaktır.


Şekil.4 HATCH penceresi


Şekil.4.a Yeni AutoCAD sürümlerinde ribbon HATCH komutuna girince değişir. Pencerede ne varsa şerit menüde de aynıları vardır.

Bu pencerede tarayacağınız alanı belirlemek için kullandığımız kısım ‘Boundaries’ yani sınırlar başlığıdır. Bu başlıkta ‘Add: Pick Points’ ve ‘Add: Select objects’ olmak üzere iki adet komut var. Birincisi tarayacağınız alan kapalı ve Şekil.2 deki gibi iç içe karmaşık alan seçimi gerektirmiyorsa, tarama yaparken en çok kullanacağımız alan belirleme yöntemidir. Seçeceğiniz alanın içinde bir yere tıklamanız yeterlidir. Şimdi şekil.3 deki makine parçasının tarama alanını ‘Add: Pick points’ metoduyla belirleyelim. Tarayacağınız alanın içine bir nokta koyduğunuzda Şekil.5 deki gibi ilk alanı belirleyecektir.

Not: Yeni AutoCAD sürümlerinde HATCH komutuna girdiğinizde Ribbon menü kendiliğinden HATCH menüsüne dönüşür ve kursörünüz seçim moduna girer. HATCH menüsünde yer alan tüm işlemler diyalog penceresinde de vardır. (Şekil.4.a)


Şekil.5 İlk tarama sınırlarının belirlenmesi


Şekil.5.a Yeni AutoCAD sürümlerinde tarayacağınız alanı daha seçmeden ön izleme belirir.

Gördüğünüz gibi ortadan geçen eksen çizgisi tarama alanını böldü ve taramak istediğiniz alan sadece bu değil. Siz aldırış etmeyin ve taramak istediğiniz alanın tamamını seçmeye devam edin. Siz ekledikçe tarama sınırları nokta-nokta olarak belirlenecektir. En son olarak sağ üstteki detay resminin taranacak kısmını da belirleyin ve <ENTER> tuşuna basın. Böylece taramak istediğiniz alanın belirlenmesi işi bitmiş olur. Şekil.2 deki taramayı yapacak olsaydık, ‘Add: Select objects’ seçeneğini kullanıp şekildeki tüm varlıkları seçmemiz yeterli olacaktı. Çünkü Autocad, tarama alanı belirlemede varlık seçme metodunu kullandığınızda nesne içinde nesne varsa birer atlayarak alan belirler. Yani dörtgenin içindeki daire ve üçgenin içini boş bırakır ama o nesnelerin de içinde bir alan daha varsa onu doldurur. Şekil.2 de bu açıkça görülüyor. Artık işimize devam edelim.

Adım.2 Tarama şeklinin belirlenmesi ve ön izleme ve ölçek

Tarayacağınız alanı belirledikten sonra tarama şeklimizi seçmeliyiz. Bunu ‘Pattern’ kombo kutusundan seçebiliriz. Tarama şekillerinin hangisi olduğunu deneyerek öğrenebileceğinizden o konuyu atlıyorum ve bizim örneğimizde ‘ANSI 36’ tarama şeklini seçmeniz gerektiğini söylemekle yetiniyorum. Tarama şeklini ANSI 36 olarak belirledikten sonra, ‘Preview’ butonuna basarak taramanın nasıl olabileceğini görürsünüz. Tabi, ölçek ayarınız doğruysa. Aksi takdirde ya hiç bir şey görmez ve komut satırında bir mesaj okursunuz ya da istediğiniz aralıkta tarama yapılmadığını görürsünüz. Eğer komut satırında ‘Hatch spacing too dense, or dash size too small.’ mesajını görüyorsanız ölçeğiniz çok ufak, ‘Unable to hatch the boundary.’ mesajını görüyorsanız ölçeğiniz çok büyük demektir.

Bir de tabi tarama görürsünüz ancak istediğiniz aralıkta değildir. <ESC> tuşuna basarak tarama penceresine geri dönün. Her üç ihtimalde de Scale değerini duruma göre değiştirerek tekrar ‘Preview’ butonuna basmalısınız. Zaten ölçeği hemen tutturmak mümkün değildir üzülmeyin. Ön izlemede tarama iyi gözüküyorsa <ENTER> tuşu ile taramadan çıkın.Adım.3 Ölçeğin doğru olarak ayarlanması ve yerleşimMimari ya da makine teknik resimlerde tarama ölçeği önem taşır. Örneğin 30x30 seramik taraması yapacaksınız ve tarama aralığının gerçekten 30x30 olması gerekiyor. Bu örnekle ölçek tutturmayı öğrenelim. Önce 360 cm eninde ve 270 cm yüksekliğinde bir duvar çizelim ve içini NET tarama şekli ile 1 ölçek değerinde tarayalım. Şimdi bir karenin kenarını ölçelim. (Ölçmek için taramayı patlatmalısınız.) Bende tam 3.175 çıktı. Şimdi 2 kere undo yapıp taramayı silelim ve hesap yapalım. Şimdi 30 olması gerekirken 3.175 birim. Tarama ölçeğim ise 1 birim (sizinki farklı olabilir.) doğru ölçeğin formülü şudur:


Formül.1

Benim örneğime uyarlayacak olursak:


Formül.2

Ölçeği böyle yapıp tekrar tarama yaparsak her kare büyüklüğü tam 30 olacaktır.

Adım.3 Diğer tarama usulleri

Eğer bir alanı tamamen doldurmak istiyorsanız SOLID tarama biçimini seçerek bunu yapabilirsiniz. Şekil.6


Şekil.6 SOLID (doldurma) tarama biçimi


Şekil.6.a Yeni AutoCAD sürümlerinde solid (doldurma) şerit menüden kolaylıkla seçilebilir.

İçi dolu taramayı gradient şekilde de yapabilirsiniz. Şekil.4 de gördüğünüz tarama penceresinde Gradient kulakçığını işaretlediğinizde Şekil.7 deki pencereyi görürsünüz. Burada her şey açıkça belli.


Şekil.7 Gradient doldurma penceresiTek ya da iki renk gradient seçeneklerinden birini seçip gerekli ayarları yapmalısınız.


Şekil.7.a Yeni AutoCAD sürümlerinde gradient doldurma menüsü

ADIM.4 Tarama yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar.

• Tarama çizgileri her ne kadar eskisi kadar olmasa da çizimi yavaşlatan varlıklardır. Bu yüzden taramalarınızı en son yapın.
• Taramalarınızı ayrı bir katmanda yapın ve gerektiğinde bu katmanı kapatarak çalışabileceğinizden emin olun.
• Asla tarama varlıklarını patlatmayın. Çünkü tarama varlıkları esasında tekrar tanımı önceden yapılmış referanslardır ve patlatıldıklarında binlerce varlığa dönüşür çizimi yavaşlatırlar. Bir başka nedense taramalar bütünleşik varlıklardır ve sınır elemanlarını çekiştirdiğinizde tarama otomatik olarak güncellenir.

Son olarak: Tarama hizalamak için tarama hizalama penceresinin altında yer alan ‘Hatch Origin’ kısmını kullanın.


Şekil.8 Taramayı hizalamak

Burada Şekil.8 de gördüğünüz ayarlar tarayacağınız alanın sol alt köşesi hizalama kabul edilerek yapılmıştır. Ancak ‘Click to set new origin’ seçeneği ile taramanızı istediğiniz bir noktaya hizalayabilirsiniz. Şimdilik bu kadar. Umarım yardımcı olabilmişimdir.

Kolay gelsin.