AutoCAD'de 3B: Temel Kavramlar - 1

Merhaba,

Bu makalemde sizlere Autocad® çizimlerinde 3. boyuta geçmenize yardımcı olacağını düşündüğüm bilgiler vermek istiyorum. Yazılarımda daha çok kavramlara yönelik konular seçiyorum çünkü Autocad® de kavramları anladığınızda çizim pratiği yapmak çocuk oyuncağıdır.

Önceki yazımda çizimlerin model boşluğunda yapıldığını ve bu model boşluğunun orijin (x,y=0,0) noktasında bir kullanıcı koordinat sistemi (KKS) ikonu olduğunu anlatmıştım. Bu yazımda öncelikle KKS ikonunu tanıtarak işe başlamak istiyorum.

Aslında Autocad® de çizim yaparken siz farkında olmasanız da 3B model boşluğunda çizim yaparsınız. Nesneleri 2B görmenizin iki nedeni vardır. Bunlardan birincisi modelinize (yani çiziminize) tam tepeden bakmanızdır. Biz bu bakış açısına Autocad® plan görünümü diyoruz. Diğer bir nedeni ise (şimdilik çok öneli olmamasına rağmen) zaten 2B nesneler çiziyor olmanızdır. ("KKS ikonu ile başlayacağım" demiştiniz...) diye düşündüğünüzü duyar gibi oluyorum ancak sabırsızlanmayın, işte tam bu noktada KKS ikonunuz devreye giriyor. Modelinizin sol alt köşesine baktığınızda aşağıdaki iki şekilden birini görürsünüz.


Şekil.1

Her iki simge de aynıdır. Birisi eski Autocad versiyonlarındaki 2B simge, diğeri yeni versiyonlardaki 3B simgedir. Her ikisi de, sizin modelinize bakış noktanızı (VIEWPOINT), o anda çalışmakta olduğunuz koordinat sistemini ve X ve Y eksenlerinin artı yönlerini belli eder. Bu simge siz aksini ayarlamadıkça Şekil.1 deki gibidir. Eğer eski Autocad® cilerdenseniz ve simgenizi eskisi gibi istiyorsanız UCSICON komutundan PROPERTIES seçeneğini kullanabilir ve karşınıza çıkan Şekil.2 deki diyalog kutusundan 2D ikon seçeneğini işaretleyebilirsiniz. Bu diyalog kutusunun içinde yer alan diğer seçenekleri ilerdeki makalelerimizde mutlaka ele alacağız.


Şekil.2

KKS ikonu siz aksine ayar yapmadıysanız x ve y değerlerinin 0,0 olduğu yani orijin noktasında durur. Ayrıca yine siz aksine ayar yapmadıkça mevcut koordinat sisteminiz WCS (yani yer koodinat sistemidir.) Evet bu kadar KKS ikonu anlattıktan sonra, yavaş yavaş 3 boyut kavramlarına girelim.

ViewPoint (Bakış Noktası) ve UCS (Kullanıcı Koordinat Sistemi KKS):

Autocad®'i açıp çalışmaya başladığınızda, aksine bir ayar yapmadıysanız WCS (World Coordinate System -Yer Koordinat Sistemi) dediğimiz koordinat sisteminde çizim yaparsınız ve modelinize tam tepeden (yani plan görünümden) bakarsınız. Ayrıca LINE, PLINE, CIRCLE ve ARC gibi ilkel 2B nesneleri kullanarak çizim yaptığınız için çiziminiz de 2B oluşur. Çizdiğiniz tüm nesneler de yer düzlemindedir. Eğer 3B çizim yapmak istiyorsanız mutlaka modelinize bakış noktanızı değiştirmek ve gerekli yerlerde KKS etkili olarak kullanmayı bilmek zorundasınız.

Bakış noktasını değiştirmek:

Bakış açınızı değiştirmek için VPOINT komutunu kullanabilirsiniz. Komut satırından kısaca VP yazarsanız ya da menüden View/3D Views/ViewPoint Presets... seçerseniz Şekil.3 deki diyalog kutusu karşınıza çıkacaktır.


Şekil.3

Gördüğünüz gibi WCS (Yer Koordinat Sistemi) planda 270 derece ve kesitte 90 derece bakış açısı plan görünümüdür. Planda 225 derece ve kesitte 25-30 derece bir açı açarak OK tuşuna bastığımızda model görünümünüzün değiştiğini ve KKS ikonunuzun Şekil.4 deki gibi olduğunu fark edeceksiniz. Bakış açınızı değiştirmenin bir yolu da VIEWCUBE kullanmaktır.


Şekil.4

Artık modelinizi 3B görüyorsunuz ve 3 boyutlu çizim yapabilmek için hazırsınız. Bu görünümde en kolay algılanan cisimler daire ve karelerdir. Şimdi basit bir uygulama yaparak KKS ve bakış noktası kavramlarını pekiştirelim ve yazımızı bitirelim:

Adım.1 Yere bir kare çizelim.

Command: RECTANG [ENTER]
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: 30,30 [ENTER]
Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: @50,50 [ENTER]

Adım.2 Şimdi koordinat sistemimizi değiştirerek bir de ona dik kare çizelim.

Command: UCS
Current ucs name: *WORLD*
Specify origin of UCS or [Face/NAmed/OBject/Previous/View/World/X/Y/Z/ZAxis]: x [ENTER]
Specify rotation angle about X axis <90>:

Bu komutu verir vermez KKS ikonunuz x ekseni etrafında 90 derece dönerek dik hale gelecektir. Aynı zamanda çizim kursörünüz de düzlem değiştirmiş olacaktır.


Şekil.5

Adım.3 bir kare daha çizelim

Command: RECTANG [ENTER]
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: 30,30 [ENTER]
Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: @50,50 [ENTER]

Bu komutu yaptığınızda, ilk kareyi çizmek için de aynı komutu vermiş olmamıza rağmen, ikinci kareniz ilkine dik çizilecek.


Şekil.6 Yeni çizdiğimiz kare mevcut KKS mizin X ve Y eksenlerinin oluşturduğu düzlemde çizilecektir.

Çünkü koordinat sisteminizi değiştirdiniz ve Autocad® çizdiğiniz nesne 2B olsa da koordinat sisteminiz üzerinde çizim yapıyor. BU uygulamayı KKS'nizi Y ekseninde de döndürerek devam ettirebilirsiniz. Ayrıca KKS'yi tekrar W (yani yer koordinat sistemine alarak) kenarlara dik çizdiğiniz kareleri COPY ile karşı kenarlara kopyalayabilir, MOVE veya ROTATE gibi komutların nasıl davrandığını inceleyebilirsiniz.

Kendinizi hemen 3B nesneler çizmek için zorlamayın. KKS ile oynayarak 2B nesnelerin nerelerde çizildiğini inceleyin. Çünkü karmaşık 3B nesnelere birden geçmeye kalkarsanız hevesiniz kırılabilir ve 3B maceranız kısa kesilebilir.

Bu makalemde 3B çizimi hiç yapmamış ya da yeni başlayan Autocad kullanıcıları için ana kavramları aktarmaya çalıştım. İleriki yazılarımda 3B nesneler oluşturmak, katı modelleme, ileri KKS kullanımı ve View lardan bahsedeceğim.

Yorumlarınızı bekliyorum.