AutoCAD'de Ölçülendirme 14 - Ölçü Stili Ayarları

AutoCAD kullanıcılarının belki de en çok vakit harcadıkları konu ölçülendirmedir. Her yeni sürümde gelen yeniliklere karşın ölçülendirme ve ayarları halen kullanıcılar için zor bir konudur. Bu yazımda ölçülendirme ayarlarından bahsetmeye çalışacağım.



Şekil.1

Şekil 1’deki ölçülendirme ana ekranına DDIM komutu ya da Format/Dimension Style... menüsünden ulaşıyoruz. Bu ekranın sol tarafında çizimde bulunan ölçü stillerinin listesi, orta kısımda yaptığımız ölçü ayarlarını basitçe gösteren bir şema ve sağ tarafta da yönetim menüsü bulunmaktadır. Şimdi yeni bir ölçü stili oluşturarak, önemli ayarları örneklerle anlatmaya çalışalım; yeni ölçü stilimizi oluşturmak için sağ taraftaki New... butonuna basalım.


Şekil.2

Ölçü stilimize MIMARI-50 adını verelim ve Continue butonuna basalım. Şekil 2’de görüldüğü üzere Start With alanı ISO-25 olarak kalırsa, tüm ayarlar bu ölçü stilinden başlangıç olarak gelecektir. Ancak biz tüm ayarları tekrar ele alacağımız için bu şimdilik önemli değil. İlk olarak karşımıza Lines ayar sayfası çıkar (Şekil 3).


Şekil.3

Bu sayfada ölçülendirme elemanlarının çizgi nesneleri ayarlanmaktadır. Sol üst kısımda renk, çizgi tipi ve çizgi kalınlıklarının yanı sıra Baseline Spacing (Şekil 4),


Şekil.4

Extend Beyond Thicks (mimari kesik çizgi kullanıldığında ölçü çizgisinin kenar çizgilerden ne kadar taşacağı) ve Suppress ayarları bulunmaktadır. Suppress yardımı ile ölçü çizgilerinin hangisinin ya da hangilerinin çizilip çizilmeyeceği belirlenir. Eski kalemli yazıcılarda bu önemliydi. Çünkü yan yana gelen ölçülerde, iki ölçülendirmenin birinin sağ diğerinin sol kısmı üst üste gelir ki rapido kaleminin aynı yerden iki kere geçmesi istenmez. Bu durumda ölçü bacaklarından biri çizdirilmez. Sol alt kısımdaki Extension Lines kısmı ise ölçü bacakları ile ilgili ayarlardır. Burada Extend Beyond Lines bacak çizgisinin ölçü çizgisinin üstüne ne kadar taşacağına ilişkin ve Offset From Origin de ölçü bacak çizgilerinin, ölçülendirilecek çizim elemanından ne kadar uzakta başlayacağına ilişkin ayarlardır.


Şekil.5

Symbols and Arrows başlığı altındaki sayfasında, ölçü oklarının ayarları yapılmaktadır. Mimari ölçülendirme stili için biz Architectural tick seçtik. Elbette açıklama okları için (Leader) ok şeklini sabit bırakıyoruz. Tüm ekranlarda verilen boyutlar konusunda şimdilik bir ayar yapmıyoruz. Kullandığımız çizim birimi ve baskı ölçeğine göre bu kararı daha sonra vereceğiz.


Şekil.6

Text sayfasında ölçü yazısı ile ilgili ayarları yapıyoruz. Yazı stili olarak daha önceden hazırladığım ARCH isimli stili kullanıyorum. Henüz hazırladığınız bir yazı stili yoksa, hemen stil seçim kutusunun yanındaki "..." butonu ile yeni bir tane hazırlayabilirsiniz. Burada önemli ayarlar Text Placement kısmında bulunmaktadır. Mimari ölçülendirmede ölçü yazısı ölçü çizgisinin üstünde bulunmalıdır. Bu bakımdan vertical (düşey) yerleşim Above (üstünde) olarak, horizontal (yatay) yerleşim ise Centered (ortalanmış) olarak ayarlanmalıdır. Teknik resim ölçü stili için düşey yerleşimi ölçü çizgisini ortalayacak şekilde de ayarlayabilirsiniz.


Şekil.7

Ölçek ve yazı yerleşimi ile ilgili ayarlar ise Fit sayfasında toplanmıştır (Şekil 7). Fit kısmında ölçü yazısının iki ölçü bacağı arasına nasıl yerleştirileceği belirlenir. Bu ayar yazının ölçü aralığından daha fazla yer kaplaması durumu için vardır. Mimari ölçülendirmelerde duvar kalınlığı ölçüleri buna tipik bir örnektir (Şekil 8).


Şekil.8

Scale for dimension features bölümü ölçekli çizimler için en önemli bölümdür. Önceki pencerelerde girdiğiniz yazı yüksekliği, ok uzunluğu, taşma mesafesi gibi değerler ayarladığınız Use overall scale of değeri ile çarpılacaktır. Yani buraya 3 yazarsanız tüm ölçü okları ve ölçü yazılarınız üç katı büyüyecektir. Çizim ölçeğine göre bu değeri düzenleyebilirsiniz. Ancak LAYOUT kullanarak plot çıktısı alıyorsanız ve çıktı ölçeklerini de Paperspace Scaling ile ayarlıyorsanız (ZOOM - 1/20XP gibi) Scale dimensions to layout seçeneğini işaretlemelisiniz. Çizim ve çıktı ölçekleri ile ilgili Eren Pala’nın Layout kullanarak gelişmiş çıktı alma ve değerli hocamız Sn. Günay Özmen’in "AutoCAD Çizimlerinde ve Çıktılarında Ölçek" yazılarını inceleyebilirsiniz.


Şekil.9

Primary Units sayfasında kullanılacak sayı birimleri ve sıfırların gizlenmesi ayarlanır. Doğrusal ölçülendirmelerde (Linear dimensions) Precision virgülden sonra kaç hane kullanılacağını belirlemektedir. Biz çizim birimi olarak cm seçtiğimizden hassasiyeti 1 hanede (1mm) bırakıyoruz. Aslında cm ölçülerinde hassasiyet ½ yani 0.5 cm'dir. Bunu ayarlamak için de Round off ayarını 0.5 yapıyoruz. Prefix ve Suffix ayarları ile ölçü yazısının önüne ve arkasına gelecek ilave yazılar (mt, cm vb. gibi ) belirlenir. Çoğunlukla bu ayarları boş bırakıyoruz. Measurement scale için yazdığımız değer biraz önceki overall scale değerinden tamamen farklıdır. Ölçülendirme yaparken işaretlediğimiz iki nokta arasındaki ölçüyü AutoCAD otomatik olarak alır. İşte alınan bu değer Measurement scale değeri ile çarpılır. Eğer bire bir ölçekli bir çizim yapıyorsanız ki doğrusu böyledir bu değerin 1 olarak kalması gerekir. Ancak bazen LAYOUT üzerinde detay çizim pencereleri açarak bunların içinde 2/1 ya d 5/1 ölçekli çizimler yaparız. Böyle bir durumda bu değeri 0.5 ya da 0.2 e ayarlayarak Apply to layout dimensions only seçeneğini işaretleyebiliriz. Bu ayar sadece doğrudan LAYOUT üzerinde yaptığımız ölçülendirmeyi etkileyecektir. Zero suppression da ise, noktadan önceki (leading) ya da noktadan sonraki (trailing) sıfırların saklanmasını ayarlayabiliriz. Alternate units (bazı çizimlerde hem metrik hem de imperyal ölçüler istenebilir) sayfası aynı şekilde ayarlanmaktadır. Farklı olarak alternatif ölçüleri kullanmak istediğimizi işaretlemeliyiz. Uluslararası projelerde bu bazen gerekli olabilir. Tolerans sayfası ise mekanik çizimlerde ölçü toleransları için kullanılmaktadır ve benzer ayarlar içermektedir.

Ayarlarımız yaptıktan sonra, bu değişikliklerin çizime yansıması içim ana ekranda (Şekil 1), yeni ölçü stilimizi seçip Set Current butonuna basmalıyız. Yine de düzelmeyen ölçü çzigileri olursa DIM komutuna girip ara komutunu kullanabilirsiniz.

Son olarak, herhangi bir ölçülendirme yaptığınızda, ölçülendirme için işaretlediğiniz ölçüm noktalarında küçük noktalar olduğunu göreceksiniz. PDMODE = 3 ayarlarsanız (Point Style = X) bu noktaları X şeklinde daha iyi görebilirsiniz. Bunlar AutoCAD'in ölçü elemanlarını çizim elemanları ile ilişkilendirmek için kullandığı noktalardır. Defpoints katmanında çizilirler. Bu katman özel bir katman olduğundan yazıcıya aktarılmaz. Bazan kullanıcılar yanlışlıkla bu katmanda çizim yaparlar ve bir türlü çıktı alamazlar. Bu hatanın sebebi de buradan kaynaklanmaktadır.